Parlament Europejski chce nagłośnić sytuację więźniów politycznych. Uhonorował dziennikarzy walczących z reżimami w Gruzji i na Białorusi

16 grudnia 2025 roku w Strasburgu podczas uroczystego posiedzenia Parlamentu Europejskiego jego przewodnicząca Roberta Metsola wręczyła Nagrodę im. Sacharowa 2025. W imieniu Mzii Amaglobeli wyróżnienie odebrała jej koleżanka po fachu Irma Dimitradze. Dziennikarka została aresztowana w styczniu 2025 roku za udział w antyrządowych protestach w Gruzji. W rezolucji z czerwca br. PE wezwał do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia Amaglobeli, potępiając ataki partii Gruzińskie Marzenie m.in. na opozycję polityczną, niezależne media i społeczeństwo obywatelskie. W imieniu Andrzeja Poczobuta Nagrodę im. Sacharowa odebrała jego córka, Jana.

Nagroda im. Sacharowa dla Andrzeja Poczobuta to wyjątkowe wyróżnienie, które z perspektywy nas, Polaków mieszkających w Polsce, zwłaszcza w Białymstoku, i na Grodzieńszczyźnie na Białorusi, jest szczególnym symbolem. Przez ponad pięć lat apelujemy do różnych decydentów, do mediów, żeby nagłaśniać sytuację Andrzeja Poczobuta i więźniów politycznych, którzy są osadzeni na Białorusi, mimo że wiele osób opuściło więzienie. Andrzej Poczobut jest działaczem polonijnym, dziennikarzem, który został skazany przez Alaksandra Łukaszenkę i wpisany na listę terrorystów za swoją działalność i postawę społecznika – mówi agencji Newseria Anna Kietlińska, prezeska podlaskiego oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.

Andrzej Poczobut został zatrzymany w marcu 2021 roku w Grodnie i od tamtej pory jest więziony. W lutym 2023 roku został skazany na osiem lat pozbawienia wolności w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze. Złożył apelację w Sądzie Najwyższym, jednak wyrok został podtrzymany. 

Andrzej Poczobut od ponad pięciu lat jest w zamknięciu. Najpierw przebywał w aresztach, w więzieniu, teraz znajduje się w Nowopołocku w kolonii karnej. Jest to kolonia o zaostrzonym rygorze dla mężczyzn. Andrzej, co sygnalizowaliśmy kilkakrotnie, jest dodatkowo represjonowany działaniami polegającymi na odosobnieniu, co jakiś czas znajduje się w pojedynczych celach, w różnych karcerach, więc to niewątpliwie wpływa na jego zdrowie – alarmuje Anna Kietlińska

W listopadzie br. Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna” podało, że Andrzej Poczobut choruje na arytmię i nadciśnienie, a także ma za sobą operację. Mimo to został przeniesiony na pół roku do jednostki zamkniętej. 

Na skutek nagłaśniania sprawy i różnych działań dyplomatycznych Andrzej otrzymuje leki, więc to już jest wygrana – mówi prezeska podlaskiego oddziału Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. Nie mamy za dużo informacji o jego stanie zdrowia. Andrzej pisze listy do rodziny, to jedyna forma komunikacji, ale my wiemy, że one są cenzurowane. Informacje są więc szczątkowe.

Jak podaje białoruska organizacja „Wiosna”, od 2020 roku odnotowano ponad 7840 wyroków skazujących w sprawach karnych o podłożu politycznym. Aresztowania i represje utrzymują się od 2020 roku, kiedy po sfałszowanych wyborach prezydenckich doszło do masowych protestów Białorusinów. Według danych na 30 listopada 2025 roku w białoruskich więzieniach przebywało 1222 więźniów politycznych, w tym 199 kobiet. Często przetrzymywani są w nieludzkich warunkach. Ogranicza się im odwiedziny, dostęp do prawników, rozmowy telefoniczne, korespondencję czy otrzymywanie paczek z pomocą.

 Andrzeja w Parlamencie Europejskim reprezentowali przyjaciele, Mzię Amaglobeli również adwokaci, mecenasi. Andrzej nie ma niezależnego adwokata, nie ma do niego prawa – podkreśla Małgorzata Gosiewska, posłanka do Parlamentu Europejskiego z Prawa i Sprawiedliwości.

Ta nagroda i szum medialny wokół niej nagłaśnia osobę Andrzeja Poczobuta, a także sytuację polskiej mniejszości na Białorusi i wolnego dziennikarstwa w tym kraju. Razem z Andrzejem Poczobutem w różnych procesach zostało skazanych wielu dziennikarzy niezależnych związanych z Biełsatem. Wielu zostało zmuszonych do wyjazdu do innych krajów. To, że Andrzej Poczobut zostaje nagrodzony, to jest wyraźny sygnał, że to, co do tej pory robili, miało sens i zasługuje na pamięć i przede wszystkim na szacunek ludzi wolnych – podkreśla Anna Kietlińska.

Podczas krótkiego przemówienia w Parlamencie Europejskim Jana Poczobut podziękowała za pamięć o swoim ojcu, a także o innych rodzinach znajdujących się w podobnej sytuacji.

Presja w tej sprawie i wyrazy solidarności od Unii Europejskiej są bezcenne, Nagroda im. Sacharowa jest przecież niczym innym jak wielkim znakiem solidarności, ale też tarczą przed prześladowaniami. Aleś Bialacki w pierwszych słowach po swoim uwolnieniu powiedział, że być może Nagroda Nobla ocaliła go przed fizycznymi prześladowaniami w więzieniu. Tego typu wyróżnienia i znaki solidarności mają więc dla ludzi pozbawionych wolności ogromne znaczenie. Są też oczywiście wielkim wezwaniem do ich uwolnienia – mówi Robert Tyszkiewicz, koordynator ds. Polonii i Polaków za granicą w Kancelarii Senatu RP.

Aleś Bialacki, szef i założyciel Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna”, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 2022 roku, znalazł się w gronie 123 więźniów politycznych uwolnionych 13 grudnia br. w ramach porozumienia władz w Mińsku ze Stanami Zjednoczonymi (w zamian za zniesienie części sankcji). W swoim pierwszym wywiadzie opublikowanym na stronie „Wiosny” Bialacki podkreślił potrzebę większej presji na powstrzymanie represji na Białorusi. Jego zdaniem samo uwolnienie części więźniów nie wystarczy, bo kolejne osoby w tym czasie są zatrzymywane, a Łukaszenka będzie wykorzystywał tę sytuację do walki o kolejne ustępstwa wobec Białorusi.

Posłowie do Parlamentu Europejskiego przyjęli już kilka rezolucji, w których potępili represje więźniów politycznych na Białorusi i domagają się ich uwolnienia. W rezolucji z 2023 roku zażądali natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia Andrzeja Poczobuta, stwierdzając, że zarzuty przeciwko niemu są motywowane politycznie i mają na celu tłumienie wolności słowa i zrzeszania się.